Er liggen veel kansen voor gemeentes om te scoren met collectieve zonne-energie, dit zijn zonne-energieprojecten waarin veel deelnemers participeren en zo profiteren van de zonnestroom. Gemeentes en lokale politici spreken zich uit over duurzame doelstellingen voor de eigen gemeente. Dat doen politici nu eenmaal vaker. Woorden zijn makkelijker dan daden. En de uitspraken over duurzame doelstellingen slaan ook aan, mag je aannemen, gezien 7 op de 10 Nederlanders zich zorgen maken over het klimaat.
De ingrediënten om daadwerkelijk een goede duurzame start te maken om die duurzame doelstellingen uit te voeren, met draagvlak binnen de gemeente, hebben ze ook in huis. Dat ligt zo: Gemeentes bezitten veel gebouwen. Plus, ook niet onbelangrijk: gemeentes kunnen een langdurig recht van opstal verstrekken voor plaatsing van de zonnepanelen. Daarbij willen zij de inwoners zo veel mogelijk betrekken bij de eigen omgeving. Deze maatschappelijke en bestuurlijke ontwikkelingen komen bij elkaar met het realiseren van een collectief zonnedak.
Het is zaak voor de gemeentes om de lege daken, duurzame doelstellingen en burgerparticipatie aan elkaar te koppelen. Alle kansen liggen er om dit goed uit te rollen en zo klimaatverandering tegen te gaan, terwijl dit amper financiële investeringen vanuit de lokale overheid vraagt.
Zonne-energie wordt normaal
We staan aan de vooravond van een ’normalisering’ van zonne-energie. Waar dubbel glas nu de standaard is in elk huishouden, zijn zonnepanelen dat over 10 jaar ook. Er zijn nu al rond de 300.000 huishoudens in Nederland met zonnepanelen en dat aantal loopt gelukkig sterk op zoals deze grafiek laat zien.
bron: GroeneCourant / klimaatmonitor
Zonne-energie voor iedereen
Er zijn veel beleidsmaatregelen van de overheid om zonne-energie op eigen dak te stimuleren. Alleen zijn er zeer veel huishoudens in Nederland – de schatting is rond de 3 miljoen huishoudens – die daar door verschillende oorzaken niet van kunnen profiteren. Ze wonen (1) in een huurhuis, of (2) in een appartement zonder dak. En er zijn nog twee andere show stoppers waarom een zonne-installatie op eigen dak niet wordt geplaatst: (3) men gaat binnenkort verhuizen of (4) de totale investering voor een zonne-energiesysteem is te groot. Vele redenen waarom consumenten nog niet direct zelf kunnen profiteren van de zon. Terwijl deze energiebron eindeloos energie geeft aan iedereen.
Daar brengt collectieve zonne-energie verandering in. Door te participeren in een zonne-energieproject op een ander dak (of braakliggend terrein) kan iedereen direct profiteren van de zon. Doordat dit ook met kleine bedragen kan, wordt zonne-energie zo voor iedereen bereikbaar. Er is afgelopen jaar een flinke versnelling gekomen in het aantal zonne-energieprojecten dat zo gerealiseerd wordt, en zo zijn de circa 60 collectieve zonne-energieprojecten pas het begin van een grote energietransitie.
Crowdfunding voor zonne-energie
Crowdfunding – waarbij veel participanten gezamenlijk ‘kleine’ bedragen inleggen – voor zonne-energie in Nederland groeit explosief. De businesscase met positief rendement door middel van de subsidies ligt er wel, alleen de initiële investering is een onneembare drempel. Dit lukt vaak niet met het bedrag aan eigen vermogen wat nodig is en tegelijkertijd verstrekt een bank moeilijk een losse projectfinanciering van kleiner dan een half miljoen. Crowdfunding lost dit op.
Duurzame burgerparticipatie
Lokale overheden willen de eigen inwoners zo veel mogelijk betrekken bij alle activiteiten. Burgerparticipatie, in gemeentelijk jargon. Dit kan ideaal bereikt worden met een collectief zonnedak. Soms zal het gemeentelijk vastgoed een last zijn met alle bijkomende kosten; het is ook een goede mogelijkheid om de eigen duurzaamheidsdoelen te bewerkstelligen en zo het goede voorbeeld te geven. Het eigen gemeentelijk vastgoed heeft twee grote voordelen voor collectieve zonne-energie. De gebouwen zijn in eigen beheer en kunnen dus voor lange termijn opstal overeenkomsten sluiten en daarnaast zijn er veel stichtingen en verenigingen betrokken bij de gemeentelijke gebouwen, denk aan scholen, sporthallen, zwembaden, buurthuizen en muziekgebouwen. Deze groepen kunnen gevraagd worden om te helpen bij het onder de aandacht brengen van zo’n project en deels zelf profiteren door lagere huur of verlaagde energiekosten. Dit verhoogt ook nog eens de betrokkenheid van de buurt bij de eigen publieke gebouwen.
Duurzame doelstellingen waar maken
Veel gemeentes zijn dan ook ambitieus over de duurzame doelstellingen: klimaatneutraal in 2050, voor 80% duurzame stroom opwekken in 2030, of zelfs zoals Almere binnen 7 jaar naar een energieneutrale stad. Google geeft al 118.000 resultaten bij de woorden “gemeente + energieneutraal”. Het leeft dus bij de burger en de lokale politiek.
Met het Amstelveen College hebben we met ZonnepanelenDelen laten zien dat het crowdfunden van een publiek gebouw zeer goed gaat. In korte tijd is bij 295 ZonneDelers (sponsoracties + crowdfunding) 45.000 euro opgehaald en heeft ASN Bank nog een speciale projectfinanciering gedaan om in totaal 284 zonnepanelen neer te leggen. Het kan dus!
Z-participatie
Er moet alleen nog zeer veel gebeuren om al die energie ambities waar te maken. Gemeenten kunnen daar een kickstart aan geven en zo op verschillende manieren lokaal de opwek van zonne-energie stimuleren. Ze kunnen de eigen daken beschikbaar stellen, voor gemeentelijke garanties voor stroomafname zorgen en zonne-energieprojecten promoten binnen de eigen communicatiekanalen. Van burgerparticipatie naar e-participatie naar z-participatie (zon -participatie).
Zo kan iedere gemeente al haar inwoners de kans geven om te profiteren van de zon, óók de mensen die niet op het eigen huis zonnepanelen kwijt kunnen. Zonne-energie van iedereen. Voor iedereen.
Eerder gepubliceerd op energievastgoed.nl