Site icon Zonhub

De stand van (burger)participatie met zonne-energieprojecten 

Zonhub

De markt voor collectieve zonne-energieprojecten, waarbij er wordt geïnvesteerd in zonnepanelen buiten het eigen huis, groeide 100% in 2016. Totaal zijn er via huishoudens bijna 100.000 zonnepanelen extra mogelijk gemaakt op een ‘ander’ dak of stuk grond.

De markt voor collectieve zonne-energie groeide in 2016 naar 12 miljoen euro per jaar, een verdubbeling van de omvang ten opzichte van het voorgaande jaar. Waar de omvang van de crowdfundingmarkt in Nederland met 33% is gegroeid tot 170 miljoen in 2016.

Het draagvlak voor duurzame initiatieven stijgt als men ook zelf kan profiteren van de opwekte duurzame energie. 85% van de Nederlanders wil meer zonne-energie in Nederland. Daar financieel aan bijdragen en van profiteren leeft steeds meer, zo blijkt uit onderzoek van ZonnepanelenDelen. Nadat er al veel windmolens op land via coöperaties zijn gefinancierd, volgen nu vele collectieve of coöperatieve zonnedaken en -parken. Alle seinen staan op groen dat deze groei wordt gecontinueerd de komende jaren.

Collectieve zonne-energie

Met collectieve zonne-energie dragen vele huishoudens financieel bij om gezamenlijk een zonne-energieproject te realiseren. Dat kan zijn op het dak van een school, bij een boerenbedrijf of op een braakliggend stuk terrein. De gebouweigenaar stelt haar dak beschikbaar en laat derden investeren in de zonnepanelen. Zo profiteert de gebouweigenaar direct van een lagere energierekening zonder zelf te investeren. Huishoudens die zelf geen geschikt dak hebben, of huurder zijn, kunnen zo toch profiteren van zonne-energie.

Gebouweigenaren zonder PV-systeem ‘verbranden’ kapitaal

Gebouweigenaren hebben waardevolle vierkante meters erbij gekregen in de afgelopen jaren, omdat het dak plotseling ook een waardevolle ‘asset’ is geworden.

Met het dak is namelijk een directe energiebesparing te realiseren door het aanleggen van zonnepanelen. Daarvoor hoeft niet zelf geïnvesteerd te worden door de vastgoedeigenaar.

Zonne-energie buiten de eigen woning

Doordat bij zonne-energie de kapitaalsbehoefte geheel aan het begin van het project valt, is crowdfunding hiervoor een perfecte financieringsoplossing. Immers, de ‘brandstof’, de zonne-instraling, is gratis. Hierdoor zijn er naast die initiële investering verder amper kosten gedurende de looptijd van het project.

Er zijn bijna 10.000 huishoudens in Nederland die hebben bijgedragen aan zonnepanelen op een andere locatie dan het eigen huis. Dit aantal huishoudens is nog minimaal, ten opzichte van het potentieel, als er gekeken wordt naar lokale participatie in windmolens. Dit terwijl de gemiddelde Nederland positiever staat tegenover zonne-energie dan tegenover windenergie.  

Collectieve zonne-energie in 2016

De snelle groei uit vorige jaren heeft zich gecontinueerd in 2016.

Groei naar 12 miljoen euro per jaar

De markt voor crowdfunding is 100% gegroeid van 6 miljoen naar 12 miljoen euro per jaar. Nadat de markt een gigantische sprong voorwaarts maakte in 2015, toen er echt bekendheid werd gegenereerd voor zonnepanelen op een ander dak. De collectieve zonne-energiemarkt is nu 21 miljoen euro groot.

Het afgelopen jaar zijn er enkele grote uitschieters en een continue groei van projecten, waardoor de totaalwaarde flink is gestegen. Cumulatief zijn er de afgelopen jaren bijna 10.000 investeringen geweest vanuit huishoudens in zonne-energie buiten het eigen huis.

Regelingen voor positieve businesscase

Er zijn verschillende regelingen om zonne-energie te stimuleren in Nederland. Zonne-energie wordt snel goedkoper, maar kan op zichzelf nog niet concurreren met de traditionele energievormen, waarbij er sprake is van uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen.

Daarom stimuleert de overheid via verschillende regelingen zonne-energie. Eén zo’n regeling is de postcoderoos (officieel geheten: regeling verlaagd tarief). In 2016 zijn de postcoderoos-projecten in een hogere versnelling gekomen, de overheid heeft de regeling aangepast, er mag nu in een groter aangrenzend gebied virtueel worden gesaldeerd en over een hoger tarief.

In 2016 zijn er 23 postcodeprojecten met zonne-energie bijgekomen. Deze zijn in omvang klein, juist omdat er maar uit een klein aanpalend gebied deelnemers kunnen worden geworven. Het grootste obstakel om enige omvang te krijgen. Zo bewees ook het groots opgezette zonnepark Noordveen, een zonnepark van 3600 zonnepanelen. Het is te groot in omvang om op deze wijze te financieren.

SDE+ maakt meeste impact

Een andere overheidsregeling is de SDE+ regeling voor grootzakelijke netaansluitingen. Via deze SDE+ (stimulering duurzame energie) regeling kun je via een veiling inschrijven op een bepaalde vergoeding per eenheid duurzame energie. Als de subsidie verkregen is, en daar zit de crux want de toekenning is laag, dan kan men op veel meer manieren het project financieren.

Deze regeling is daardoor wel schaalbaar. Dat zorgt er tevens voor dat deze vorm van financieren steeds verder versneld. De financiering voor deze projecten was bij de laatste projecten in 2016 eerder een kwestie van uren dan van dagen, voordat alle zonnepanelen waren bezet. Dit zal het komende jaar alleen nog maar verder versnellen.

Crowdfunding platformen

De meeste investeringen in zonne-energie buiten het eigen huis vinden plaats op het gespecialiseerde platform ZonnepanelenDelen. 58% van de investeringen via platformen verloopt via ZonnepanelenDelen. Dit initiatief is geselecteerd uit duizenden wereldwijd voor de Verenigde Naties Momentum-for-Change award, als lichtend voorbeeld om klimaatverandering tegen te gaan.

Vier redenen voor versnelling van zonne-energie in 2016

2016 heeft een stevig fundament voor de markt neergezet om hard te groeien, van grote projecten op bedrijfshallen en zonneweides tot op de particuliere huizen in Nederland. Deze vier ontwikkelingen vonden er plaats in 2016 en zorgden voor de 100% groei:

  1. VOORBEELDPROJECTEN LEVEREN BEWIJSLAST

Collectieve zonne-energie komt op stoom, er is al voor meer dan 20 miljoen euro direct in zonne-energie geïnvesteerd door huishoudens in Nederland.  Er was discrepantie tussen de vele nieuwsberichten met aankondigingen van nieuwe zonnedaken en -parken en de daadwerkelijke realisatie. Momenteel zijn er eindelijk veel projecten in Nederland die laten zien dat zonne-energie werkt. Zo zijn Zonneweide Bergerweg van BergenEnergie, ZonneWIJde Breda van Breda Duursaam of Zonnedak EKONZON in productie. Dat niet alleen. Ook keren meer en meer projecten zonnerente uit. Dit kapitaal kan opnieuw worden ingezet om extra zonnepanelen aan te schaffen.

  1. VERSNELLING FINANCIERING ZONNE-ENERGIEPROJECTEN

Er wordt door de collectieve zon markt veel geleerd, de versnelling van de zonne-energieprojecten vindt plaats op meerdere niveaus: (1) De subsidie aanvraag, (2) projectmanagement & documentatie en (3) financiering.

Zonne-energieprojecten zijn – hoewel het simpel lijkt – vaak complex. En dat heeft in het verleden gezorgd voor lange doorlooptijden bij zonne-energieprojecten. De ontwikkelingstijd van idee tot zonnestroom producerend PV-systeem begint steeds korter te worden.

2.1 SUBSIDIE

De grootste hobbel is het verkrijgen van de SDE+ subsidie. Deze is binair. Wel gehonoreerd en je kunt door. Niet gehonoreerd en je zult moeten wachten. Het simpele feit dat de SDE+ nu in twee rondes wordt gedaan zorgt al voor meer ‘kansen’ door het jaar heen. Dat betekent, mocht je de subsidie aanvraag vallen, een half jaar wachten in plaats van één jaar.

2.2 PROJECTMANAGEMENT & DOCUMENTATIE

Er is ook veel tijdwinst te behalen in het projectmanagement en ‘voorwerk’. Is het dak wel geschikt? Is er geen dakrenovatie nodig de komende decennia, of wel en kan dat worden begroot?  Kan er een opstalrecht worden gevestigd? Hoe zit het met de puzzel van de bekabeling en aansluitingen? Moet er een verzwaring van de netwerkaansluiting komen? Zo ja, gooien deze kosten roet in het eten waardoor de business case niet uit kan?

Daarbij zijn er simpelweg veel verschillende partijen betrokken bij het realiseren van een zonne-energieproject. Van ontwikkelaar, gebouweigenaar, huurder, installateur, met daarbij soms weer onderaannemers, financier, RVO, netwerkbeheerder, netwerkmeetbedrijf, om maar wat te noemen.

Er moet tussen de betrokken partijen veel afspraken gemaakt worden. Dit gaat steeds voortvarender. Verder zijn er steeds meer toeleveranciers die een zonne-energieproject ontwikkelen makkelijker maken. Overeenkomsten, kwaliteitseisen en goede juridische afspraken tussen alle partijen. Al deze documenten worden steeds meer gestandaardiseerd.

2.3 FINANCIERING ZONNEPANELEN

Financiering voor zonnepanelen is een uitdagende kwestie, vooral omdat het vaak te veel is voor eigen vermogen en te klein is voor specifieke bankprojectfinanciering. Crowdfunding is dus de ideale oplossing om te zorgen dat de zonnedaken er wél komen. Daarbij kunnen we met ZonnepanelenDelen de financiering continu sneller realiseren. Waar de crowdfunding eerst maanden duurde, hebben we dit gezamenlijk teruggedrongen van weken, naar dagen tot nu zelf een kwestie van uren voordat de zonnepanelen zijn uitverkocht. Daarbij zijn de geboden rentes de meest competitieve van de markt.

  1. VOLUME ZONNEPANELEN GROEIT IN DE NABIJE TOEKOMST

De RVO (de overheidsinstantie die de SDE+ subsidie ‘uitgeeft’) en HierOpgewekt komen beide met cijfers die bemoedigend zijn voor de hoeveelheid projecten die er komen. In 2014 zijn er 3.715 SDE+ aanvragen voor zonne-energie gedaan, in 2015 waren dat er 485. Afgelopen jaar zijn er in de voorjaarsronde 3.354 zonne-energieprojecten die een aanvraag deden voor een SDE+ subsidie. In de najaarsronde 2016 waren dit 4.458 zonne-energieprojecten. In de 2016 voorjaarsronde kreeg 15,9% uiteindelijk de subsidie toegewezen. Er is dus weer een groeiende interesse om te zorgen voor meer zonne-energie in Nederland.

Volumegroei is er niet alleen in het groeiende aantal projecten, en zijn recent ook projecten aangekondigd met, voor Nederlandse begrippen, gigantische omvang die een SDE+ subsidie beschikt hebben gekregen.  Zo worden er zonneparken gebouwd in Zeeland en Groningen van 140.000 en respectievelijk 320.000 zonnepanelen!

Dat er zoveel aanvragen worden gedaan is bemoedigend en geeft aan dat meer en meer partijen zonne-energie als goede kans zien. Als project eigenaren door hebben dat (gedeeltelijke co-)financiering via crowdfunding een goede optie is om het zonnedak te realiseren, zal dit er voor zorgen dat er ook meer zonnedaken komen. De SDE+ 2014 laat namelijk ook zien dat veel SDE+ beschikkingen in de la blijven liggen, dat is zonde in de strijd tegen klimaatverandering!

De Lokale Energie Monitor laat in haar onderzoek onder lokale energie coöperaties zien dat er een grote groei in het vat zit. Opdrachtgever Hieropgewekt verwacht een stijging van 60% in 2017 van het aantal collectieve zon projecten ten opzichte van 2016.

  1. ZONNE-ENERGIE VOOR IEDEREEN

Met de introductie van de verschillende type projecten is zonne-energie echt voor iedereen mogelijk. Beschikt men zelf niet over een (geschikt) dak dan kan men profiteren van zonne-energie via SDE+ projecten in het hele land. Of via een postcoderoos-project in de buurt.

Is er wel een geschikt dak voor zonne-energie maar heeft men zelf niet het kapitaal? Dan is financiering ook geen probleem meer. Van particulier huis, school, kantoor tot agrariër. Alle daken kunnen gezamenlijk vol gelegd worden met zonnepanelen, zo bewijst het afgelopen jaar.  

Ontwikkelingen zonne-energieprojecten 2017

De ontwikkelingen in de zonne-energiemarkt geven richting voor 2017. De subsidiepot voor de SDE+ wordt nogmaals vergroot door de rijksoverheid. Daarbij waren de hoeveelheid aanvragen sowieso al gegroeid de afgelopen jaren. Het komende jaar lijkt voor zonne-energie een goed jaar te worden. De PV-technologie blijft zich in snel tempo ontwikkelen en de kapitaalskosten zijn relatief laag door de wereldwijd lage rentestanden. Tevens worden er veel meer zaken gestandaardiseerd, waardoor de doorlooptijden én de projectfouten steeds verder worden verminderd. Deze ontwikkelingen zien we in 2017:

Openbare zonneparken

Waar het begon met een huis in Castricum met enkele zonnepanelen, volgden vele particulieren met zonnedaken door grootschalige landelijke inkoopacties. De laatste jaren zijn steeds meer boerenbedrijven en andere gebouwen grotere zonnedaken aan het realiseren.

Het komende jaar worden zonne-energieprojecten van grotere omvang gebouwd. Zowel lokale energie coöperaties als professionele partijen gaan de komende jaren zorgen voor flink meer zonne-energie.  Er zijn gesprekken voor een zonnepark van 1.500.000 zonnepanelen in Het Mondengebied.

Met de groeiende belangstelling voor zonne-energie en het vergroten van de SDE+ subsidie in 2017 naar tweemaal 6 miljard euro zullen er veel zonne-energieprojecten gerealiseerd worden met behulp van deze subsidie.

Daarbij zal er, voor draagvlak of voor het inbrengen van eigen vermogen, ook deels crowdfunding benodigd zijn. Gemeentes en lokale overheden willen graag dat iedereen dan kan profiteren van de stukken grond die zijn vrijgegeven voor het realiseren van de projecten, en hebben veelal burgerparticipatie als vereiste.

Gemeentelijk vastgoed als voorbeeld

Gemeentes zijn zich tevens meer en meer bewust dat zij ook een rol spelen in de energie transitie, en dan vooral met het eigen vastgoed. De drang om daadwerkelijk ook groen te worden stijgt, de plannen voor duurzaamheid liggen er soms al langere tijd, nu volgt ook de actie. Wetende dat het intern lang kan duren stellen zij gemeentelijk vastgoed beschikbaar om zonnedaken op te realiseren. Denk aan de lokale brandweerkazerne, cultuurhuizen, scholen, gymzalen en natuurlijk het gemeentehuis zelf.

De eerste voorbeelden zijn er voor gemeentelijk vastgoed, waarbij de zonnepanelen ‘om niet’ overgezet worden naar de gemeente na afloop van de participatie. Daarmee heeft de gemeente dus uiteindelijk ook voordeel van de zonnepanelen op het eigen dak zonder dat de overheid zelf budget daaraan kwijt is.

Postcoderoos

Het grote voordeel van de postcoderoos (Regeling verlaag tarief) is de onafhankelijkheid van de SDE+ veilingen. Op de juiste manier opgesteld zal deze altijd worden goedgekeurd. De postcoderoos kan altijd, vanuit een coöperatie, worden aangevraagd bij de belastingdienst.

Via deze postcoderoos-regeling kunnen mensen stroom salderen op afstand, maar dan wel bij aangrenzende postcodes van waar het zonne-energiesysteem is gesitueerd.

Dat is direct ook de bottleneck voor deze overheidsmaatregel, want daardoor zal het nooit echt massa krijgen. Men zal elke keer weer een nieuwe doelgroep moeten aanspreken. Ook omdat er een maximum zit op het eigen stroomverbruik bij deze regeling. Een draak van een regeling die, ondanks vele verbeteringen, simpelweg inefficiënt blijft.

Hoewel de regeling is verbeterd, blijft het een kwestie van getallen. Er is een klein gedeelte van de mensen die geld wil investeren in zonne-energie, én nog ruimte heeft om het eigen verbruik te salderen, én over wil stappen van energieleverancier én in de buurt woont van het aan te leggen zonne-energieproject.

Dus is het bijschrift voor deze regeling; wees niet te ambitieus met de postcoderoos-regeling. Voor middelgrote projecten van 50 tot 200 zonnepanelen is het een goede uitkomst. Er is veel administratieve rompslomp, maar het uiteindelijke voordeel voor de deelnemers is relatief hoog.

Particulier wil zelf direct bijdragen aan energietransitie

Particulieren stemmen steeds vaker met hun eigen middelen en zullen meer investeren in zonne-energie. Het door Nederlanders geplaatste vermogen in duurzame spaar- en beleggingsproducten is afgelopen jaar met 11,4% gegroeid tot 30,9 miljard euro. Daarmee maakt het 6% uit van de totale Nederlandse markt voor sparen en beleggen. Zo zijn er steeds meer mensen bewust van banken aan het wisselen, duurzamer inkopen en ook de wil om het eigen stroom verbruik te neutraliseren.

Dat die mogelijkheid er bestaat voor zonne-energie, en dat het nog stabieler is dan wind, realiseren meer en meer mensen zich. De groei kan makkelijk wederom verdubbelen in het komende jaar. Elke particulier kan op haar eigen manier mee doen. Dit kan door:

  1. Direct door op het eigen dak zonnepanelen neer te leggen, met eigen geld, of dit financieren met DakDelen, waarbij men het eigen dak beschikbaar stelt voor een vaste periode om zonnepanelen op neer te leggen.
  2. Op een andere locatie dan het eigen huis door mee te doen in de verschillende zonne-energieprojecten in het land. Het is profiteren van zonne-energie zonder gedoe, met een professionele kwaliteit en met altijd inzicht in de eigen opbrengsten.

Niet alleen in Nederland, ook internationaal wordt er positief uitgekeken naar ‘community solar’, zoals men dat in de Engelse markt noemt. Een markt waarin in de nabije toekomst miljarden kunnen omgaan. Zo wordt samen het grootste virtuele zonne-energiesysteem van de toekomst gebouwd. 

Conclusie 

Alle signalen staan op groen. Na de groeispurt in 2015. Particulieren zien dat zonne-energie werkt, zeker met de overheid die nu gedwongen wordt om de eigen klimaat- en CO2-doelstellingen te halen geeft dit veel investeringszekerheid. De eerste grote zonne-energieprojecten draaien van lokale energie coöperaties en de weg is geplaveid om steeds sneller projecten te realiseren. Men wordt ervaren in alle stappen van het projectmanagement. Voeg daarbij de voordelige subsidieregelingen, de dalende prijzen per geïnstalleerde kWp (kilo Watt piek) en we kunnen uitkijken naar een zeer voorspoedig en zonnig 2017. 

Hieronder de volledige infographic van het onderzoek:

—

Over het onderzoek

ZonnepanelenDelen heeft het onderzoek uitgevoerd en verzameld in een ‘open source’ document waarin alle collectieve zon projecten staan. Dit onderzoek is gedaan op basis van openbare informatie en via direct contact met zonne-energieprojectontwikkelaars.

De data is de meest complete openbare dataset voor collectieve zonne-energieprojecten en is te zien op http://bit.ly/collectievezon. In totaal zijn er nu 300 zonne-energieprojecten in verzameld in de verschillende stadia, van gefinancierd, ontwikkeld, aangekondigd tot momenteel financiering aan het ophalen. Toevoegingen of correcties horen we graag.

Vervolg op: Onderzoek collectieve zon 2015: iedereen aan de zonne-energie

Exit mobile version