De energietransitie is in volle gang. Zon en wind groeien sneller dan ooit, maar tegelijkertijd lopen we in Nederland tegen grenzen aan. Netcongestie, negatieve stroomprijzen en stilvallende zonne- en windparken halen regelmatig het nieuws. Het voelt soms alsof de energietransitie vastloopt. Toch is er een oplossing die steeds meer vorm krijgt: grootschalige batterij-energieopslag.
In de eerste aflevering van de podcast Stroomversnellers ging host Sven in gesprek met Eiso Vaandrager (CEO) en Hans Vink (CTO) van Dispatch, een bedrijf dat zich volledig richt op het ontwikkelen van batterijprojecten op industriële schaal. Hun missie: Hun missie is om met grootschalige batterijopslag de energietransitie te versnellen, in balans met mens en natuur.
Batterijen op voetbalveldgrootte
Waar de meeste mensen bij een batterij denken aan een thuisaccu of de accu van een elektrische auto, zet Dispatch in op een heel ander niveau. Denk aan zeecontainers vol LFP-lithium-ion batterijen, opgesteld naast hoogspanningsstations van TenneT. Projecten van honderden megawatts, goed voor meerdere voetbalvelden vol energieopslagcapaciteit.
Deze technologie is veilig, schaalbaar en inmiddels betaalbaar. Dankzij de massaproductie voor elektrische auto’s zijn de prijzen van batterijen de afgelopen jaren spectaculair gedaald. Waar zonne- en windenergie ooit subsidies nodig hadden om rendabel te worden, kan batterijopslag inmiddels zonder steun uitgroeien tot een winstgevende en cruciale schakel in het energiesysteem.
Balans in een wispelturig systeem
Het probleem is simpel: zon en wind zijn niet stuurbaar. De zon schijnt of niet, de wind waait of valt stil. Batterijen maken het mogelijk om dit te balanceren. Ze laden op wanneer er een overschot is en leveren terug op momenten van schaarste. Daarmee voorkomen ze dat duurzame energie verloren gaat en verminderen ze de noodzaak om fossiele piekcentrales in te zetten.
Een bijkomend voordeel van batterijopslag is dat er minder behoefte ontstaat aan dure en vervuilende piekcentrales, zoals gasgestookte eenheden die alleen inschakelen bij hoge vraag. Waar deze installaties vroeger nodig waren om het net in balans te houden, kunnen batterijen die rol nu grotendeels overnemen. Dat betekent niet alleen minder CO₂-uitstoot, maar ook minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en lagere kosten voor het hele energiesysteem.
Het effect gaat verder: naarmate er meer batterijen in het systeem komen, vlakken de prijsschommelingen op de elektriciteitsmarkt af. Dat drukt de energiekosten en maakt het net betrouwbaarder.
De grootste hobbels zijn niet de techniek
Hoewel de techniek volwassen en veilig is, loopt Nederland vooral vast op regelgeving en besluitvorming. In landen als Engeland, Australië en Duitsland zijn al duizenden megawatts batterijcapaciteit operationeel. Nederland daarentegen worstelt nog met trage vergunningstrajecten, onduidelijk beleid en hoge nettarieven.
Hans Vink legt uit: “In Duitsland zijn batterijen vrijgesteld van nettarieven. De overheid erkent dat ze cruciaal zijn voor de energietransitie. Hier in Nederland zijn we nog aan het polderen.”
Daar komt bij dat de ruimte in Nederland schaars is. Grote projecten vragen om industrieterreinen en stevige netaansluitingen. In Duitsland zijn onderstations en industriële zones vele malen groter, wat projecten sneller mogelijk maakt.
Investeren in de toekomst
Ondanks de hobbels ziet Dispatch enorme kansen. Het bedrijf ontwikkelt momenteel meerdere projecten in Nederland, België en Duitsland. Vooral Duitsland, met zijn schaalgrootte en stimulerend beleid, trekt de aandacht. Een project van 400 MW batterijcapaciteit betekent een investering van ruim 400 miljoen euro.
Om zulke projecten te realiseren, zoekt Dispatch partners en investeerders. Niet alleen omdat er veel kapitaal nodig is, maar ook omdat dit dé manier is om als burger of organisatie direct bij te dragen aan de versnelling van de energietransitie. Waar zonnepanelen en warmtepompen de huiskamer verduurzamen, maken grootschalige batterijprojecten het verschil op systeemniveau.
Voorbij de kinderziektes
De boodschap van deze eerste aflevering van Stroomversnellers is helder: de energietransitie heeft batterijen nodig. De techniek is er, de businesscase wordt steeds sterker en internationale voorbeelden laten zien dat het werkt. Wat rest, is dat Nederland de regels en het tempo van besluitvorming in lijn brengt met de urgentie van de klimaatdoelen.
Zoals Sven het samenvat: verandering is zelden makkelijk, maar gelukkig zijn er pioniers die het gewoon doen. Grootschalige batterijopslag is geen verre toekomstmuziek meer, maar de stille motor die de transitie naar een duurzaam energiesysteem draaiende houdt.
Het volledige gesprek kun je bekijken op https://zonhub.com/project/dispatch-duitsland/
