Nederland heeft de meeste zonnepanelen per per capita (ongeveer 3,5 zonnepaneel per inwoner). We zijn daarin koploper. Maar is de energietransitie al wel zo zonnig als we denken? In 2016 stelden we onszelf dezelfde vraag en schreven toen dit artikel. Toen bleek dat de perceptie was dat we verder waren dan we daadwerkelijk zijn. Hoe staat de energietransitie er nu voor?
Nederland heeft enorme stappen gezet op het gebied van hernieuwbare elektriciteit. Onderstaande grafiek laat heel mooi zien dat we eind 2023 bijna een kantelpunt bereikt hebben waarbij de hoeveelheid hernieuwbare elektriciteit de hoeveelheid fossiele elektriciteit overstijgt. De lijn van fossiel en hernieuwbaar bewegen naar elkaar toe en staan op het punt elkaar te kruizen. Dat geldt dus voor elektriciteit, maar dat is een klein deel van de totale energievraag.
Het CBS meldde dat begin 2024 dit kantelpunt bereikt was. Meer dan de helft (53%) van alle elektriciteit in Nederland werd opgewekt door hernieuwbare bronnen, waarbij het aandeel wind en zon steeg en het aandeel biomassa afnam. Daarbij werd er minder opgewekt door het gebruik van fossiele kolen en aardgas. Dat is zonnig nieuws.
Elektriciteit een deel van de energietransitie
Ondanks dat het de goede kant op gaat, zijn we er nog lang niet. Elektriciteit is een deel van de gehele transitie. Zoals onderstaande grafiek laat zien, bestaat momenteel 22% van het finale energieverbruik uit elektriciteit. De elektrificatie van ons energiesysteem moet dus nog veel verder doorlopen, dat is immers de beste manier om het verbruik van fossiele brandstoffen te stoppen. Dat heeft impact op alle sectoren (warmte, transport, industrie en landbouw) van de samenleving.
sterke groei in wind- en zonne-energie
De energietransitie is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Nederland heeft tot nu toe goede stappen gezet, maar om de klimaatdoelen te behalen, moet er nog een flinke inhaalslag worden gemaakt.
Martien Visser, Lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool, duidt de Nederlandse situatie, waarbij we recent de 20% duurzame energie hebben doorbroken.
In de totale energietransitie is er nog een flink aandeel niet hernieuwbaar is. Elektrificatie biedt hierbij het grootste potentieel voor het vergroten van het aandeel hernieuwbare bronnen. Hier liggen dus nog meer dan genoeg kansen voor zonne-energie, windenergie en batterij energieopslag.
de energietransitie in de samenleving
De samenleving lijkt al meer tot actie over te gaan om de energietransitie te versnellen. Eén op de drie huishoudens heeft nu al minstens één schone energietechnologie (zonnepanelen, elektrisch voertuig of warmtepomp) en de acceptatiegraad groeit snel. En dat is erg goed nieuws voor de energietransitie. Voortgang ervan is namelijk afhankelijk van maatschappelijk draagvlak. En dat lijkt op het niveau van gedrag goed te zitten.
systeemverandering begint bij jezelf
Goed overheidsbeleid is nodig om systeemveranderingen te realiseren. En dit heeft de energietransitie zeker nodig. Maar gelukkig lijken we als samenleving niet achterover te leunen en te wachten hierop. Klimaatdeskundige Jan Rotmans vertelde in een interview in podcastserie ‘Het Uur’ over hoe systeemverandering wel degelijk begint bij jezelf. Je eigen gedrag aanpassen en dat een kritische massa kan zorgen voor systeemverandering. Het is volgens Rotmans een illusie dat we machteloos zijn en zien nu al een verschuiving in de sociale normen: “Vroeger was je een groene gekkie met zonnepanelen, nu ben je een dief van je eigen portemonnee als je ze niet hebt.”
Het is namelijk niet de vraag of we het één of het ander moeten doen om de energietransitie te realiseren. We moeten het allemaal doen. We hebben iedere windmolen, zonnepaneel en batterij immers hard nodig om onze doelstellingen te halen. En daarvoor dus ook ieder individu.
Gebruikte bronnen:
