Op 29 september 2025 stuurde het kabinet een belangrijke brief aan de Tweede Kamer over de rol van energiegemeenschappen in ons toekomstige energiesysteem.
De brief markeert een duidelijke koerswijziging: het kabinet ziet energiegemeenschappen niet langer als kleine, vrijblijvende initiatieven, maar als serieuze spelers naast overheid en marktpartijen. Dat is goed nieuws. Want wat wij de afgelopen tien jaar samen met onze 13.000 investeerders hebben laten zien, isdat lokale verankering en actieve deelname van omwonenden en betrokken burgers een onmisbare schakel is in de groei van duurzame energie. –Dat wordt nu ook door de overheid nadrukkelijk onderkend. Het bevestigt dat we op de goede weg zijn en dat onze gezamenlijke inzet écht verschil maakt.
Wat zijn energiegemeenschappen?
Energiegemeenschappen zijn samenwerkingen van burgers, bedrijven en overheden die samen duurzame energie opwekken, delen en slim gebruiken. Zij hebben de potentie om een brede groep mensen te betrekken bij de energietransitie.
Volgens de nieuwe Energiewet die op 1 januari 2026 in werking treedt, zijn energiegemeenschappen samenwerkingsverbanden die aan een aantal voorwaarden voldoen:
- Hoofddoel: milieu-, economische en/of sociale voordelen voor de deelnemers of de lokale omgeving (niet winstmaximalisatie).
- Open en vrijwillig: iedereen kan lid worden of uittreden.
- Democratische zeggenschap: burgers, kleine bedrijven of overheden hebben directe invloed en zeggenschap.
- Juridische vorm: alle rechtsvormen zijn mogelijk.
Daarnaast kunnen energiegemeenschappen verschillende activiteiten uitvoeren:
- Energiebesparing en ondersteuning bij woningverduurzaming.
- Collectieve investeringen in gemeenschapsvoorzieningen.
- Collectieve productie en levering van energie aan de markt.
- Energielevering (elektriciteit en warmte) en het delen van energie.
- Lokale afstemming van vraag en aanbod, o.a. via flexibiliteitsoplossingen zoals opslag en vraagsturing.
- Beheer en exploitatie van infrastructuur (bijv. een batterij, warmtenet).
De activiteiten hebben als doel om een positieve impact te hebben op het energiesysteem, zowel sociaal-maatschappelijk als technisch gezien.
Is Zonhub dan ook een energiegemeenschap?
Wij zijn in 2014 Zonhub gestart als Zonnepanelendelen met als missie: de versnelling naar een decentraal, duurzaam energiesysteem mogelijk maken waar iedereen baat bij heeft.
Al meer dan 10 jaar betrekken wij mensen bij de energietransitie en zorgen we voor een groter draagvlak.
Maar Zonhub is (nog) geen energiegemeenschap. Onze activiteiten zijn met name gericht op het organiseren van de financiering van duurzame-energieprojecten door op te treden als een facilitator en een gereguleerd financieringsplatform voor projecten van anderen. Wij zorgen ervoor dat energiegemeenschappen professioneel, schaalbaar en financieel haalbaar worden.
Je zou dus kunnen zeggen: Zonhub is dé partner en motor achter energiegemeenschappen die duurzame energieprojecten willen realiseren.
Uitdagingen bij energiegemeenschappen:
De afgelopen jaren zijn er al mooie resultaten geboekt: van gezamenlijke zonneparken en buurtbatterijen tot bewoners die samen hun woningen verduurzamen. Daarmee laten ze zien dat lokale samenwerking écht verschil kan maken in de energietransitie.
Tegelijkertijd zijn er nog flinke uitdagingen die het moeilijk maken om op te schalen en een structurele plek in het energiesysteem te veroveren:
- Het ontwikkelen van hernieuwbare energieprojecten is complex en vraagt veel kennis en doorzettingsvermogen.
- Veel initiatieven missen de schaal, expertise en financiële middelen om op de energiemarkt actief te worden.
- Voor transportcapaciteit geldt een verplichte aanbetaling; het financieren hiervan vormt een drempel voor veel gemeenschappen.
- Toegang tot externe projectfinanciering is beperkt, omdat banken en investeerders vaak terughoudend zijn bij kleinere initiatieven.
- Veel initiatieven draaien op enkele kartrekkers waardoor continuïteit en professionalisering onder druk staan.
De brief stelt dan ook dat: “vanwege de complexiteit van deze activiteiten is samenwerking met professionele dienstverleners of professionele ondersteuning noodzakelijk”.
Dat is terecht. Energiegemeenschappen moeten vooral doen waar zij sterk in zijn: het organiseren van lokaal draagvlak en het borgen van een eerlijke verdeling van economische en maatschappelijke waarde. Ze moeten niet het wiel opnieuw willen uitvinden of gesubsidieerd de concurrentie aangaan met marktpartijen die op sommige vlakken nu eenmaal meer ervaring, schaal en expertise hebben.
Samenwerking sleutel tot succes
Juist in de samenwerking ligt de sleutel tot succes. Energiegemeenschappen brengen de lokale betrokkenheid, het vertrouwen en de democratische verankering in. Marktpartijen en dienstverleners brengen de kennis, schaal en financiële slagkracht om projecten daadwerkelijk te realiseren en te professionaliseren. Als die werelden elkaar versterken, ontstaat er een krachtige combinatie: lokale betrokkenheid mét professionele uitvoering.
Dat is precies waar Zonhub zich al meer dan tien jaar voor inzet. Wij zorgen ervoor dat duurzame energieprojecten niet stranden op financiering, schaal of juridische hobbels, maar juist wél doorgaan.
Oproep aan beleidsmakers
De komende maanden werkt het kabinet het actieplan voor energiegemeenschappen verder uit. Mijn oproep aan beleidsmakers is om daarbij niet alleen te kijken naar extra ondersteuning van gemeenschappen zelf, maar vooral oog te hebben voor de samenwerking met professionele partijen. Beter is het om ieder bij zijn kracht te laten: energiegemeenschappen als hoeders van lokaal eigenaarschap en eerlijke verdeling van waarde, en marktpartijen als uitvoerders en schaalvergroters. Juist in die combinatie schuilt de sleutel tot een robuust en rechtvaardig energiesysteem.
Sven Pluut
CEO en mede-oprichter Zonhub
Link: Kamerbrief
