Duurzame energie is een boekhoudkundig spel geworden – dat weinig mensen begrijpen. Er zijn zo veel definities om tot duurzame energiecijfers te komen, dat je bijna een extra categorie wilt maken voor échte duurzame energie. Energie die oneindig is en bij opschalen niet voor problemen zorgt voor de balans van deze aardbol. Met die laatste definitie lijkt de grootste bijdrager aan onze huidige hernieuwbare energie weg te vallen. Collega Edwin Res over duurzame energie.
Kennis van duurzame energie
Als je iemand in Nederland zou vragen om duurzame energie te definiëren dan kom je uit op onderstaande:
Hierin mist het grootste duurzame energieblok waar onze ‘duurzame energie productie’ nu en in de toekomst op drijft.
Collega Eimantas – uit Litouwen – begreep er al niets van dat zijn land zo hoog op de Europese lijst staat met betrekking tot duurzame energie opwekking. “Daar doet niemand wat aan duurzame energie”. Wél dus, want een heleboel huishoudens koken en verwarmen nog steeds met het lokale bos als brandstof! “Vaste biomassa huishoudens” is alleen al goed voor 10% duurzame energie op het totale energieverbruik in Litouwen. Zo is Litouwen in totaal bijna 5 keer zo duurzaam als Nederland. Volgens de boekhouding. Hadden we in Nederland nog steeds turf gestoken dan waren we duurzamer geweest.
Definitie van duurzame energie
Nederland is druk bezig om de eigen duurzame doelstellingen te halen. Alleen dat is nogal uitdagend. Nederland heeft zichzelf als doel gesteld om 14% van de energie uit hernieuwbare of duurzame energiebronnen te laten komen. We zitten alleen nog lang niet op koers om onze doelstellingen te halen. De windparken op zee komen (te) laat, ondanks dat windmolens grote impact maken als ze er eenmaal staan. We zitten nog niet op niveau. Of om het positief te zeggen; Om de doelstellingen te halen, moeten we de komende jaren flink versnellen. Of je zorgt dat je boekhoudkundig aan de regels gaat voldoen.
Alleen wat zit er achter die doelstellingen? Wat is die definitie van hernieuwbare energie als procent van totaal energieverbruik. Om dit goed te definiëren zou je zeggen: “Het bruto-eindverbruik van energie uit hernieuwbare bronnen, gedeeld door het bruto-eindverbruik van energie”. Dat is het dus niet zo laat zo laat Martien Visser al zien in dit blog over hernieuwbare energie.
“Het CBS houdt deze energiestromen bij. Nederland blijkt jaarlijks ongeveer 4000 PJ (ruim 1000 TWh) energie te verbruiken om haar welvaart in stand te houden.” Door boekhoudkundige aanpassingen is het bruto-eindverbruik van Nederland in 2015 ongeveer 2100 PJ, in plaats van circa 4000 PJ. “Dat ziet er op papier beter uit, maar het gevolg is dat we bij 100% hernieuwbare energie nog steeds heel veel fossiele energie nodig hebben!”
Wat betekent dit voor Nederlandse cijfers? We halen niet eens de magere 5 procent uit de grafiek hierboven. Nee, we scoren zelfs lager. Dit omdat het werkelijke benodigde energie in de praktijk dus veel groter is dan waar nu mee wordt gerekend.
Als we dan ook nog goed kijken naar de teller van de formule, dan wordt het nog meer penibel. Er vallen namelijk redelijk wat zaken onder duurzaam waar – om het op zijn minst te zeggen – je over kunt discussiëren.
Is biomassa groene energie?
De definitie hernieuwbare energie heeft nogal wat keuzes in zich. Wat is hernieuwbaar? Voor het overgrote deel zullen wij onze Nederlandse duurzame energie doelstellingen halen op basis van biomassa:
Biomassa bestaat weer voor een groot deel uit verschillende bronnen:
- We importeren hout uit de Verenigde Staten en andere landen (wat de komende jaren tot 25 PJ gaat worden, dat was immers het maximum binnen de SDE+ subsidie);
- We importeren ‘massa’s’ huisvuil uit omringende landen om dat hier ‘verantwoord’ in onze afvalverbrandingsovens om te zetten in groene energie;
- Als we thuis de barbecue of houtkachel aansteken, dan telt dat in deze cijfers ook als groene energie. Zie ook het voorbeeld hierboven van Litouwen.
Over die houtpellets bestaan al langer zorgen of dit wel zo duurzaam is, maar in Trouw vertelden deskundigen al dat biomassa een grotere klimaatkiller is dan steenkool. ‘Op de korte termijn is het verbranden van houtkorrels zelfs slechter voor het klimaat dan fossiele brandstoffen.’
Het duurt een lange tijd voordat bomen en planten weer zijn aangegroeid. Tegelijkertijd is die vorm van energie wel het kernpunt van onze duurzame doelstellingen. Daar geven wij in Nederland zeer veel geld aan uit. We verbranden bossen om het vervolgens te labelen als hernieuwbare energie. Die energie en de bijbehorende miljarden subsidies worden letterlijk verbrand. Er wordt amper technologische ontwikkeling mee gestimuleerd, juist het idee achter deze subsidies. Het zorgt alleen dat we puur boekhoudkunding zorgen dat we de duurzame doelstellingen halen.
Echte groene en duurzame energie?
Echt duurzaam? Dat lijken mij de vormen van energie opwekking waarbij de techniek zorgt voor omzetting in energie, dus vooral windenergie, geothermie, waterkracht en natuurlijk zonne-energie. Eenmalig zorgen dat je een installatie neerzet en geen ‘grondstoffen’ verder meer nodig hebt voor het stroomproductie proces. Wind, water, temperatuurverschillen en de licht-instraling doen het werk. Dat is duurzaam! Huidige investeringen zorgen voor grote kostendalingen van deze technologieën. En nee, nu kunnen we nog zeker niet op deze technieken leven, maar we moeten wel zorgen dat we dit zo snel mogelijk gaan doen.
Dat vindt de gemiddelde Nederlander ook, het liefst met zo veel mogelijk zonne-energie:
Dan hebben we het nog geeneens over isolatie en dus energie besparing. Isolatie zorgt namelijk niet voor verhoging van de hernieuwbare energie opwekking en draagt dus niet bij aan die duurzame doelstellingen. Dat is een grove fout in het staren naar onze duurzame doelstellingen.
Echte duurzaamheid
Op het eerste gezicht klinkt het natuurlijk gek: we moeten niet zo goed mogelijk aan de duurzame doelstellingen voldoen. De aangetoonde boekhoudkundige trucs zijn namelijk schadelijk op de lange termijn. Het doel is een schone energievoorziening. Dat is essentieel voor een goed en stabiel milieu. We moeten zorgen dat we een leefbare en duurzame aardbol creëren voor iedereen. En dus liever een miljard euro extra in isolatie van gebouwen, dan dan je een miljard euro verbrandt door bijstook van biomassa.
Daarbij lijken onze duurzame doelstellingen nu eerder een politieke metric te zijn waarmee we onszelf belazeren. Dat geeft een gekke werkelijkheid met betrekking tot de huidige boekhoudkundige afspraken over duurzame energie. We moeten dus blijkbaar inzetten op 200% duurzame energie en bossen meestoken om aan onze doelstellingen te voldoen.
Laten we inzetten op echte duurzaamheid. Niet op regeltjes.
