Welke impact heeft het aanleggen van zonneparken op de biodiversiteit? Wat zijn daarbij belangrijke factoren en hoe kunnen projectontwikkelaars zo goed mogelijk invulling geven aan biodiversiteit bij zonneparken. In dit overzichtsartikel bespreken we de zaken waaraan gewerkt wordt.
We schreven eerder al dat we niet kunnen wachten op alleen ‘zon op dak’ voor onze duurzame energiedoelstellingen. Dat levert te weinig op. Hoe hard we daar ook aan werken om zoveel mogelijk zonnedaken te realiseren. Zon op land en zon op water zijn nodig. Dan is het wel goed om zo goed mogelijk een dubbelfunctie te geven aan deze duurzame projecten en waar mogelijk de biodiversiteit te verhogen.
Omgevingsvergunning & aanbesteding
Ten eerste is het goed om te realiseren is dat als zon op land wordt ontwikkeld, deze projecten al een omgevingsvergunning hebben verkregen van de lokale overheid.
De gemeentes leggen daarbij steeds vaker eisen op aan de projectontwikkelaars bij aanbestedingen. Als de grond via een tender wordt verpacht, kan men positief scoren door het invoegen van activiteiten om de biodiversiteit van het zonnepark te verhogen.
Zonneladder
De branche-organisaties hebben gewerkt aan een zogenaamde zonneladder voor zonne-energie in Nederland. De voorkeur gaat uit naar zon op dak, vervolgens bebouwd gebied en als laatste landelijk gebied. Waarbij het liefst braakliggende terreinen, maar soms kan het ook gewoon nodig zijn om landbouwgrond in te zetten. Dan wordt er direct zonne-energie geoogst in plaats van indirect via voedsel, bloemen of gras.
Biodiversiteit verhoogd
Er begint steeds meer wetenschappelijk onderzoek te komen dat wijst op verbetering van de biodiversiteit bij zonneparken op voormalige landbouwgronden. Veelal is landbouwgrond eenzijdig gebruikt. Zoals Roderick Groen, senior-adviseur ecologie & natuurwetgeving Arcadis Nederland, in FD stelt:
‘.. ecologisch bezien is in veel landbouwgebieden in Nederland al lang sprake van een industrielandschap. Op veel plekken stuit je op ‘groene leegte’ — honderden hectaren aaneengesloten grasland, gemaaid voordat het eerste kievitsjong is uitgevlogen. Waar het ooit tierde en gonsde van het leven, is het nu stil. Het gras kleurt groen, maar voor biodiversiteit hoef je er niet te komen.’
Update april 2024: Nieuw onderzoek van de RUG bij zonneparken in Drente en Groningen laat veelbelovende eerste resultaten zien:
Zonneparken kunnen de natuur verrijken, blijkt uit de eerste resultaten van een vijfjarig onderzoek door de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), dat in Drenthe en Groningen is uitgevoerd.
Muizen, vlinders en sommige vogelsoorten doen het beter in drie grote zonneparken dan in nabijgelegen agrarische gebieden. Akkervogels zoals de Leeuwerik blijven er wel weg.
Ecologische meerwaarde
Zonneparken worden voor minimaal 20 jaar gebouwd, eerder 25 jaar of zelfs langer. Slechts 5% van de ondergrond wordt gebruikt, omdat zonnepanelen op stellingen staan, op de rest van de bodem kan de natuur zijn gang gaan. In die periode kan de ondergrond herstellen van eerdere intensieve landbouw. Mits er aandacht aan wordt besteed. Dat heeft een positieve impact op insecten, vogels, kleine (zoog)dieren, planten en het tegen gaan van bodemerosie.
Remi van Beekum heeft, een uitgebreid artikel over zonneparken en welke ecologische meerwaarde er gecreëerd kan worden, geschreven. Lees al zijn tips in het artikel, we pikken er enkele uit:
- Zorg voor kleine kiertjes van ongeveer een centimeter tussen de panelen op een tafel.
- Steek veel aandacht in het maaibeheer. Het juiste beheer maakt echt het verschil.
- Probeer in de beplanting een bloeiboog voor bestuivende insecten op te nemen. Insecten vormen vaak de basis van het leven omdat ze zelf ook voedsel zijn voor allerlei andere dieren.
Meer waterschappelijk onderzoek
De universiteit van Lancaster heeft 704 bewijsstukken in 457 peer-reviewed wetensschappelijke artikelen verenigd in een handige online tool (Email: user@spies.com Password: LancasterYork) om de impact te kunnen zien van zonneparken op de verschillende ecosystemen.
Daarbij is er ook een onderliggend rapport gepresenteerd door de Britse zonne-energie branche organisatie ‘The natural capital value of solar’ (pdf) die in gaat op de positieve impact van zonneparken op onderstaande ecosystemen.
Ook bij de WUR is er onderzoek gedaan naar 25 Nederlandse zonneparken: ‘Verkenning van bodem en vegetatie in 25 zonneparken in Nederland.’
Projectontwikkelaar Novar, partner van ZonnepanelenDelen, heeft in samenwerking met de universiteit Groningen een onderzoek opgezet naar de meest effectieve inzet voor ecologische meerwaarde in Nederland met speciale focus op weidevogels. Er is dus veel onderzoek gaande om de kwaliteit van de zonneparken ook op dit gebied verder te verhogen.
Ook branchevereniging HollandSolar heeft nu een brochure gepresenteerd ‘Zo dragen zonneparken bij aan de ecologie van Nederland’.
Biodiversiteit bij zonneparken in Nederland
Concrete voorbeelden hiervan zijn er ook al legio in Nederland:
- Begrazing door schapen zoals bij Zonnepark Dijkstra en Zonnepark Transberg;
- Paddenpoel / kleine vijvers naast het zonnepark;
- Bijenkasten in het zonnepark – onder ander bij Zonnepark Aadijk en Zonnepark Transberg;
- Zwaluwwanden zoals bij Zonnepark Koningspleij;
- Speciale stroken van struweelhagen, kruiden & bloemenlinten voor insecten en vogels zoals bij Zonnepark Hoogveld-Zuid Uden;
- Aanplanten van bomen bij Zonnepark Someren. Er komen 66 bomen, waarvan 20 zomereiken;
- Waterbuffer bij Zonnepark Someren voor vasthouden van regenwater;
- Aanpassen van de tijd in het jaar wanneer men maait bij zonnepark om meer ruimte te geven aan de (weide)vogels.
- Biohutten geplaatst bij projecten met zonnepanelen op water zoals door Groenleven gedaan bij de Bomhofsplas.
Voorbeeld van intekening van zonnepark – beeld van Nederland Opgewekt.
Andere mooie voorbeeld van inpassing:
- Zonnepanelen boven (zacht) fruit van Groenleven, waardoor er minder bewatering nodig is en een hogere fruitopbrengst; (studie naar voordelen)
Dubbel rendement
Natuurlijk vergt het een extra investering voor betrokkenen om deze activiteiten uit te rollen. Het is echter in ieder zijn voordeel om hier aandacht aan de besteden. Dat komt ook terug in de komende SDE+ rondes, de overheidssubsidies voor de stimulering van duurzame energie waar zonnepark ontwikkelaars gebruik van maken.
Zodat we de biodiversiteit verhogen in Nederland, daarmee zorgen dat zonneparken nog meer sociaal geaccepteerd worden. Dat betekent ook dat er minder weerstand is tegen nieuwe zonneparken en we dus sneller onze klimaatdoelstellingen halen.
—
Weet je andere goede voorbeelden in de markt? Mail ons op info@zonnepanelendelen.nl. Dan voegen we deze toe aan dit artikel.
